BYŁO …
Zabytkowy budynek administracyjny Zajezdni Popowice ma dokładnie 120 lat. Wybudowała go spółka Breslauer Strassen-Eisenbahn Gesellschaft (BSEG) – pierwsza spółka tramwajowa we Wrocławiu. W latach 1901/1902 na terenie Zajezdni Popowice powstały hale remontowe dla tramwajów elektrycznych (wcześniej po mieście kursowały konne linie tramwajowe). Budynek jako jeden z nielicznych przy ul. Legnickiej we Wrocławiu przetrwał I i II wojnę światową. W trakcie II wojny światowej i oblężenia Wrocławia, z wagonów tramwajowych budowano w Breslau barykady. Część taboru jednak przetrwała. Dla zabytkowych tramwajów wyznaczono kilkanaście lat temu właśnie kompleks Zajezdni Popowice. Po 1945 roku, przez kolejne dekady cały kompleks służył jako czynna zajezdnia tramwajowa z halami naprawczymi taboru szynowego. Budynek administracyjny Zajezdni Popowice, zlokalizowany przy samej ulicy Legnickiej we Wrocławiu, stanowił biurowe i lokalowe zaplecze hal tramwajowych.
JEST …
Budynek administracyjny, wpisany do gminnej ewidencji zabytków, od kilku lat stoi nieużytkowany. Część główna posiada dwie kondygnacje naziemne, poddasze oraz piwnicę. Dodatkowe pomieszczenie stanowi część garażowa. Powierzchnia całkowita budynku to 344 m². Stan zachowania zabytku jest zadowalający, ale wymagane są prace remontowe wewnątrz i na zewnątrz, aby mógł on zostać przekształcony na nowe funkcje społeczne i kulturalne. Z ustaleń z Gminą Wrocław wynika, że wykonana została dokumentacja techniczna dotycząca stanu budynku oraz dokumentacja inwentaryzacyjna budowlana.
Zajezdnia Popowice nie funkcjonuje już jako aktywna część sieci transportu zbiorowego MPK, ale stała się miejscem, gdzie prowadzone są działania remontowe zabytkowego taboru szynowego i kołowego, udostępniane również jako atrakcje dla turystów.
Na terenie całej Zajezdni Popowice, gdzie mieści się zabytkowy budynek administracyjny, odbywają się coroczne eventy z przewodnim hasłem „Dzień Otwarty Zajezdni Popowice – historia kołem się toczy” (https://www.wroclaw.pl/rozmawia/dzien-otwarty-zajezdni-popowice-2020), pełne atrakcji i skierowanie nie tylko do wielbicieli dawnych pojazdów. Odwiedzające go osoby (w każdym wieku), mogą zobaczyć zabytkowe tramwaje i autobusy, zwiedzić zajezdnię z przewodnikiem oraz uczestniczyć w paradzie zabytkowych pojazdów. Na dziedzińcu przy budynku administracyjnym już teraz w lipcu br. organizowane będą pilotażowe działania artystyczne, jak koncerty muzyczne, aby ożywić to miejsce i zapraszać tam, jak najwięcej osób.
Zabytkowy budynek administracyjny stanowi jeden z obiektów na terenie kompleksu Zajezdni Popowice, w skład którego wchodzą również:
- hale postojowe, w których garażowane są zabytkowe pojazdy komunikacji miejskiej należące zarówno do Gminy Wrocław, jaki i wrocławskich organizacji pozarządowych (Klub Sympatyków Transportu Miejskiego, Towarzystwo Miłośników Wrocławia),
- hale naprawcze, w których remontowane są zabytkowe pojazdy m.in. jeden z nielicznych zachowanych na świecie wagon tramwajowy typu Maximum z 1901 r., który w tym roku wyjedzie na wrocławskie torowiska, kabriolet JELCZ 272 MEX z 1972 r. “Fredruś” – historyczny autobus, którym jak dawniej, turyści i mieszkańcy Wrocławia będą mogli zwiedzać miasto,
- hala, w której mieści się Wrocławskie Centrum Wspierania Organizacji Pozarządowych Sektor 3, prowadzone przez Fundację Umbrella, skupiającą i wspierającą NGOsy, a także jeden z nielicznych w Polsce kryty skatepark prowadzony przez Młodzieżowe Centrum Sportu Wrocław.
- hale udostępniane dla NGO pod różnego rodzaju działalność m.in. produkcję wrocławskich krasnali czy remonty zabytkowych motocykli.
Na osiedlach sąsiadujących z Zajezdnią Popowice (Szczepin, Gądów-Popowice Południe, Pilczyce-Kozanów-Popowice Północne) mieszka łącznie 80 184 mieszkańców (dane za 2017 r.), a sam Wrocław liczy 638 659 osób (dane za 2019 rok). Potrzeby dotyczące uczestnictwa w aktywnościach społecznych są bardzo duże w tym obszarze miasta, natomiast obecna infrastruktura nie pozwala zaspokoić ich wszystkich.
Obecnie trwają prace nad nowym produktem turystycznym, promującym zabytkową infrastrukturę komunikacji zbiorowej, w związku z realizacją projektu “Find Your Greatness”, realizowanym przez Gminę Wrocław w sieci współpracy (URBACT III https://www.wroclaw.pl/rozmawia/wroclaw-w-sieci-urbact) i działań międzynarodowych. Ponadto w ramach “Find Your Greatness” powstała i rozpoczęła współpracę tzw. Lokalna Grupa URBACT (ULG), w skład której wchodzą następujące organizacje: Klub Sympatyków Transportu Miejskiego, Towarzystwo Miłośników Wrocławia, Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne Sp. z o. o. we Wrocławiu, Centrum Kultury Akademickiej i Inicjatyw Lokalnych Czasoprzestrzeń zlokalizowane w dawnej zajezdni tramwajowej Dąbie przy ul. Tramwajowej, Centrum Historii Zajezdnia przy ul. Grabiszyńskiej oraz przedstawiciele Gminy Wrocław. Już teraz realizowane są “Wrocławskie Linie Turystyczne” (https://www.wroclaw.pl/rozmawia/zabytkowe-linie-turystyczne-od-26-czerwca), dzięki którym z pokładu zabytkowego autobusu lub tramwaju można zwiedzać Wrocław, poznając jego dziedzictwo historyczne i kulturowe.
BĘDZIE …
Remont budynku administracyjnego i dostosowanie go do nowych funkcji rozpocznie istotny proces zmian, które Gmina Wrocław chce przeprowadzić na terenie całej Zajezdni Popowice. Koncepcja zagospodarowania terenu dawnej zajezdni pod roboczą nazwą WROCeK², czyli Wrocławskie Centrum Komunikacji i Kultury (https://www.wroclaw.pl/rozmawia/zajezdnia-tramwajowa-przy-ul-legnickiej-koncepcja) jest obecnie w końcowej fazie opracowywania. Spotkała się z pozytywnym odbiorem mieszkańców w ramach przeprowadzonych przez Gminę Wrocław konsultacji społecznych. Na terenie zajezdni powstanie m.in. muzeum komunikacji miejskiej, eksponujące wrocławski tabor. Będzie to także miejsce przeznaczone dla organizacji pozarządowych. Pod zadaszeniem między halami powstanie całoroczny pasaż ze strefą konsumpcji dla food courtu oraz osiedlowa hala targowa.
W części głównej obiektu administracyjnego na poszczególnych kondygnacjach znajdą się miejsca, w których możliwe będzie poznanie historii całej zajezdni oraz zaznajomienie się z planami i zachodzącymi zmianami na jej terenie, a także przestudiowanie informacji związanych z wrocławską kolekcją zabytkowych obiektów komunikacji miejskiej. W części garażowej będą wystawiane eksponaty związane z zabytkowymi pojazdami wrocławskiej komunikacji w mikro-muzeum, takie jak: zabytkowe tablice rozkładu jazdy, mundury motorniczych, zabytkowe zwrotnice i wiele innych. Dla odwiedzających, zarówno najmłodszych, ale i tych nieco starszych dostępny byłby symulator jazdy tramwajem.
Wskazany zabytek niewątpliwie posiada dużą wartość historyczną i znakomity potencjał rozwojowy. Zachowanie tego obiektu i przeznaczenie go dla nowych funkcji jest kluczowe z uwagi na cały kontekst tego unikalnego miejsca: zabytkowe tramwaje i autobusy remontowane w tej zajezdni stanowią wyjątkową ofertę turystyczną Wrocławia. Budynek administracyjny kompleksu Zajezdni Popowice jest świadectwem minionej epoki. Natomiast pasje związane z dawnym dziedzictwem transportowym nie przemijają. Coraz świadomiej odkrywamy detale dawnego Wrocławia, obcowanie z którymi będzie fascynujące dla mieszkańców i turystów. Bardzo ważne jest ocalenie tego ważnego dziedzictwa Wrocławia.
Budynek administracyjny będzie stanowił uzupełnienie oferty i wsparcie dla organizacji wyjątkowych cyklicznych wydarzeń, organizowanych już na terenie zajezdni, a także wydarzeń nowych, jak m.in. żywe lekcje historii, warsztaty artystyczne, koncerty, performensy, spektakle teatralne i wiele innych.
Budynek będzie stanowił punkt początkowy dla “Wrocławskich Linii Turystycznych”, skąd zwiedzający będą mogli wyruszyć śladami wrocławskiej historii. Z informacji uzyskanych od Gminy Wrocław, w docelowej koncepcji została zaplanowana rozbudowa budynku administracyjnego i powiększenie go o nowe przestrzenie z przeznaczeniem na m.in. rozszerzoną działalność artystyczną i wystawienniczą.
Opis powstał dzięki mieszkańcom Wrocławia i okolic.
