Płock i Warszawa to jedyne miasta w Polsce, w których zachowały się tzw. rogatki miejskie. Ich budowa w Płocku była konsekwencją podjętej, przez władze zaboru pruskiego, decyzji o rozbudowie miasta i likwidacji średniowiecznych murów miejskich. Rogatki powstały przy głównych traktach komunikacyjnych prowadzących do miasta. Swoje nazwy wzięły od miejscowości, do których wskazane trakty prowadziły. Rogatki stanowiły siedzibę miejskich władz skarbowych, których zadaniem było pobieranie opłat celnych i drogowych. Były budowane parami po obu stronach drogi, tak aby pomiędzy nimi można było ustawić zamykającą przejście ruchomą barierę.
Spośród zachowanych do dzisiaj w Płocku trzech par rogatek miejskich najokazalsze, jeśli chodzi o formę jak i rozmiar, są rogatki warszawskie, zwane również wyszogrodzkimi (zostały wybudowane przy trakcie wiodącym do Warszawy przez Wyszogród). Są to również najstarsze płockie rogatki. Zostały wzniesione w latach 1816-1818 w stylu klasycystycznym według projektu znanego warszawskiego architekta Jakuba Kubickiego, ucznia arch. Dominika Merliniego. Jakub Kubicki w Płocku oprócz wspomnianych rogatek zaprojektował także Ratusz. Był także autorem projektu warszawskiego Belwederu, placu Zamkowego w Warszawie oraz budynków Kampusu Głównego Uniwersytetu Warszawskiego.
Rogatki Warszawskie zbudowane zostały z cegły na planie prostokąta. Elewacje frontowe 5-osiowe, z czterokolumnowymi, jońskimi portykami wgłębnymi. Rogatki stanowią świadectwo rozwoju i historii miasta. Są przykładem architektury municypalnej z początku XIX w. na Mazowszu. Część pomieszczeń niewykorzystywanych przez poborców celnych pełniła funkcje mieszkalne bądź usługowe. Budynki rogatek warszawskich zachowały się praktycznie w formie niezmienionej od chwili wzniesienia. Dzięki zaangażowaniu mieszkańców Płocka w 2020 roku jedna z rogatek warszawskich (północna) została wyremontowana. Remont tego zabytku był jednym ze zwycięskich projektów ósmej edycji Budżetu Obywatelskiego Płocka. W wyremontowanej rogatce od 1965 roku mieści się filia nr 2 Książnicy Płockiej. Remontu wymaga druga z rogatek (południowa), w której siedzibę ma obecnie Stowarzyszenie MONAR.
Opis powstał dzięki mieszkańcom Płocka
