„Sokół” – budynek wzniesiony w 1906 roku przez Towarzystwo Gimnastyczne Sokół. Ceglana bryła na froncie ozdobiona jest miedzianą sylwetką lecącego Sokoła, ze sztangą gimnastyczną w szponach. Przez wiele lat pełnił różne funkcje – w tym nawet ratusza miejskiego – ale wśród społeczeństwa zawsze funkcjonuje jako dawny „budynek Sokoła”.
W inwentarzu miasta otrzymał nr 1113. Zaprojektowany został przez krakowskiego architekta Juliana Grabowskiego, a prace budowlane prowadził Kacper Rudel – mistrz budowlany z Chrzanowa. Ówczesny wystrój wnętrz i dekoracje zaprojektował Stanisław Bernadzikiewicz, a prace rzemieślnicze wykonali Wincenty Ptasiński i Władysław Radko.
Piętrowy ceglany gmach skupiał w sobie życie kulturalne i sportowe, dzięki ulokowanej na parterze dużej sali gimnastycznej ze sceną. W sąsiedztwie sali gimnastyczno-widowiskowej znajdowały się mniejsze pomieszczenia i hol. Na piętrze umieszczona została biblioteka, czytelnia, sala prób dla chóru oraz pomieszczenia administracyjne. Podczas budowy zadbano o zastosowanie nowoczesnych i funkcjonalnych rozwiązań – o czym świadczy zamontowanie pełnej instalacji elektrycznej (w czasie, w którym dopiero co powstawały pierwsze elektrownie). Budynek uroczyście otwarto 27 października 1907 roku. W Tygodniku Chrzanowskim czytamy: „…budynek wzniesiony kosztem 60 000 koron przedstawia się okazale i odpowiada w zupełności celom na jakie został przeznaczony. W uroczystości wzięło udział liczne grono osób, nie tylko z Jaworzna, ale i Chrzanowa, Trzebini i Sierszy i dalszych części powiatu. Budynek został wzniesiony nadzyczajną ofiarnością tamtejszych druhów.”
Podczas otwarcia miejscowy teatr amatorski wystawił sztukę Aleksandra Fredry „Damy i Huzary”. Do wybranych sztuk scenografie i kostiumy zaprojektował sam Wincenty Drabik – pochodzący z Jaworzna artysta, wschodząca gwiazda polskiej scenografii, który już wtedy zasłynął na deskach teatru lwowskiego i warszawskiego.
W 1996 roku po raz pierwszy przeprowadzono remont budynku, związany ze skróceniem jego bryły na rzecz budowanej w sąsiedztwie hali widowiskowo-sportowej. Podczas remontu, w miarę możliwości, zachowane zostały oryginalne fragmenty, w tym cała zabytkowa fasada.
W budynku, przez wiele lat miały swoją siedzibę miejskie jednostki kultury. Obecnie znajduje się w nim ATElier Kultury. Pomimo zmian administracyjnych, zawsze silna w nim była działalność Amatorskiego Ruchu Artystycznego – w głównej mierze skupiona była wokół działań teatralnych.
Warto zainwestować w ten budynek, żeby dalej mógł służyć mieszkańcom i by kontynuowana w nim mogła być działalność teatralna.
Opis powstał dzięki Pani Paulinie z Jaworzna.
