Radzyński Pałac Potockich należy do wąskiego grona najwspanialszych rezydencji rokokowych w Polsce, a nawet w Europie, wśród których wymienia się m.in. Wersal, drezdeński Zwinger, poczdamski Sanssouci, a w Polsce pałac Branickich w Białymstoku czy królewski Wilanów. Ewenementem w skali europejskiej są zachowane niemal w komplecie, zdobiące pałac rzeźby Jana Chryzostoma Redlera – najwybitniejszego rzeźbiarza rokokowego w Polsce. O wartości Pałacu Potockich w Radzyniu decydują nie tylko wartości architektoniczne, ale i historyczne. Z obiektem związanych jest szereg wybitnych osób, które miały wpływ na wydarzenia polityczne Rzeczypospolitej. Założenie pałacowo – parkowe w Radzyniu Podlaskim powstawało od XV wieku, ostatecznie zostało ukształtowane w latach 1750 – 1759 dla Eustachego Potockiego. Radzyński zespół pałacowo – parkowy reprezentuje francuski typ „entre cour et jardin” (między dziedzińcem a ogrodem), jakiego najznamienitszym przykładem jest pałac w Wersalu. W takim założeniu budynek główny (corps de logis) leży między dziedzińcem honorowym (cour d’honneur) a ogrodem, znajdującym się na tyłach pałacu. Całość założenia podporządkowana jest zasadzie osiowości. Prostopadle do korpusu pałacu biegną skrzydła boczne, w których – mniej więcej pośrodku – znajdują się bramy zwieńczone wieżami. Radzyńskie wieże przejazdowe stanowią element szczególnie ozdobny, ale też i wyjątkowy na terenie Polski. Mają formę łuku tryumfalnego i charakteryzują się bogatą dekorację rzeźbiarską, szczególnie brama zachodnia. W czasach świetności – II poł. XVIII w. – pałac odgrywał ważną rolę, był czytelnym punktem na kulturalnej mapie Europy. Znajdowała się tu potężna biblioteka, działał teatr, w którym wystawiane były m.in. sztuki Moliera w tłumaczeniu właścicielki pałacu – Marianny Potockiej. Sławą cieszyła się nadworna orkiestra. Syn ostatniego kapelmistrza – urodzony w pałacu Karol Józef Lipiński (1790-1861) zasłynął jako europejskiej sławy wirtuoz skrzypiec, najwybitniejszy kompozytor polski doby przedchopinowskiej. Z Pałacem Potockich związani byli wybitni Polacy zaliczający się do elity politycznej i kulturalnej kraju. Oprócz wymienionych powyżej byli to: Ignacy (urodzony w Radzyniu) i Stanisław Kostka Potoccy – aktywni działacze polityczni, oświatowi i kulturalni epoki oświecenia, współtwórcy Konstytucji 3 maja (stąd przypuszczenie, że w Pałacu Potockich była dyskutowana Konstytucja 3 maja, a nawet tworzono jej zapisy) oraz reformy edukacji. Stanisław Kostka Potocki – syn właścicieli i właściciel radzyńskiego pałacu w latach 70. XVIII w., jak sam przyznał, w Radzyniu, gdzie spędzał w dzieciństwie i młodości dużo czasu, ukształtował swe gusty artystyczne (był znawcą i historykiem sztuki, prekursorem polskiej archeologii), w Wilanowie stworzył pierwsze w Polsce muzeum otwarte dla publiczności, gdzie znalazły się równi artefakty z pałacu w Radzyniu. Tam też przeniósł dużą część zbiorów bibliotecznych, które stały się podstawą biblioteki wilanowskiej. Kolejni właściciele pałacu to księżna Anna Sapieżyna (właścicielka pałacu w latach 1800-1823), „niekoronowany król Polski” książę Adam Jerzy Czartoryski, właściciel pałacu w latach 1823-34 – przywódca Wielkiej Emigracji po Powstaniu Listopadowym, rodzina Szlubowskich (1834-1920). Ostatni właściciele Zofia i Bronisław Szlubowscy w lipcu 1920 roku przekazali pałac na rzecz Skarbu Państwa.
Opis powstał dzięki Pani Annie z Radzynia Podlaskiego
