Dworzec kolejowy w Aleksandrowie Kujawskim był stacją graniczną Królestwa Polskiego od jego zachodniej strony. Budynek dworca I klasy wzniesiony został według indywidualnego projektu na planie wydłużonego nieregularnego prostokąta o wymiarach 195,53 m x 15-24 m, na który składają się przylegające do siebie krótszymi bokami mniejsze elementy budynku.
Gmach dworcowy o bardzo zróżnicowanej bryle architektonicznej, złożony jest z siedmiu segmentów jedno i dwukondygnacyjnych, krytych dachami dwuspadowymi, częściowo łamanymi i prostymi, wzbogacony został licznymi zdobieniami. Główne wejście ozdobiono kolumnami z głowicami korynckimi, oraz umieszczoną nad nimi ażurową balustradą balkonową. Dworzec kolejowy w Aleksandrowie Kujawskim wznoszony był wieloetapowo.
Dworzec kolejowy w Aleksandrowie Kujawskim w XIX i na początku XX wieku:
- stacja graniczna Królestwa Polskiego około 2,5 km od granicy zaboru pruskiego
- największa stacja importowa i komora celna Królestwa – miejsce o ogromnym znaczenie dla kontaktów z Europą
- stacja graniczna i dworzec za pośrednictwem urzędników kolejowych były znaczącym punktem w czasie powstania styczniowego – przemycano broń, wagony z towarami dla powstańców oraz fałszywe dokumenty przewozowe
- budowa dworca przyczyniła się do powstania i rozwoju miasta Aleksandrowa Kujawskiego
- stacja przesiedleńcza dla jeńców wojennych po I wojnie światowej i migracji ludności cywilnej między zaborami
- element miastotwórczy i kształtowanie środowiska wielokulturowej i religijnej tolerancji
- świadek III rozbioru Polski – świadek zaboru rosyjskiego.
Opis powstał dzięki Pani Anecie z Aleksandrowa Kujawskiego.